وقتی کسی برای یک دعوا وکیل می‌گیرد، اولین پرسش این است: «حق‌الوکاله چقدر می‌شود؟»
پاسخ این سؤال بستگی دارد به اینکه دعوا مالی است یا غیرمالی.

• دعوای مالی دعوایی است که موضوع آن پول یا مال باشد و بتوان برای آن ارزش ریالی مشخص کرد.
  مثال: مطالبه طلب، مطالبه اجاره‌بها، مطالبه خسارت یا دعوا برای مالکیت یک زمین.
• دعوای غیرمالی دعوایی است که موضوع آن ارزش ریالی مستقیم ندارد.
  مثال: طلاق، تغییر نام در شناسنامه یا الزام به انجام یک تعهد غیرپولی.

در این مقاله، فقط درباره نحوه محاسبه حق‌الوکاله در دعاوی مالی صحبت می‌کنیم. برای این موضوع، آیین‌نامه رسمی (مصوب ۲۸ اسفند ۱۳۹۸) وجود دارد که نحوه محاسبه را مشخص کرده است. این آیین‌نامه درواقع حداقل دستمزد وکلا را تعیین می‌کند. یعنی وکیل و موکل می‌توانند با هم بر سر مبلغی کمتر یا بیشتر توافق کنند و هیچ منع قانونی هم برای این توافق وجود ندارد.

مبنای محاسبه

در دعوای مالی، مبنای کار «مبلغ خواسته» است. یعنی ارزش ریالی چیزی که خواهان از دادگاه مطالبه می‌کند. این مبلغ پایه محاسبه می‌شود و بعد طبق جدول تعرفه درصد می‌خورد.

درصدهای قانونی (طبق ماده ۹ آیین‌نامه)

حق‌الوکاله به صورت پله‌ای محاسبه می‌شود:

• تا ۵۰ میلیون تومان → ‌۸٪
• از ۵۰ میلیون تا ۲۰۰ میلیون تومان → ‌۷٪
• از ۲۰۰ میلیون تا یک میلیارد تومان → ‌۵٪
• بیش از یک میلیارد تومان → ‌۴٪

هر بخش از مبلغ در طبقه خودش حساب می‌شود و بعد جمع می‌گردد.

تقسیم حق‌الوکاله در مراحل دادگاه (طبق ماده ۲۱)

کل مبلغ محاسبه‌شده مربوط به دو مرحله دادرسی است:

• ۶۰٪ برای مرحله بدوی (دادگاه نخست)
• ۴۰٪ برای مرحله تجدیدنظر (اگر به رأی اعتراض شود)

یک مثال ساده

اگر ارزش دعوا یک میلیارد و ۵۰۰ میلیون تومان باشد:

۱. ۵۰ میلیون اول × ۸٪ = ۴,۰۰۰,۰۰۰ تومان
۲. ۲۰۰ میلیون بعدی × ۷٪ = ۱۴,۰۰۰,۰۰۰ تومان
۳. یک میلیارد بعدی × ۵٪ = ۵۰,۰۰۰,۰۰۰ تومان
۴. ۲۵۰ میلیون باقی‌مانده × ۴٪ = 10.000.000 تومان

• جمع کل: ۷۸,۰۰۰,۰۰۰ تومان

سهم مراحل دادرسی:

• مرحله بدوی (۶۰٪): ۴۶,۸۰۰,۰۰۰ تومان
• مرحله تجدیدنظر (۴۰٪): ۳۱,۲۰۰,۰۰۰ تومان

نتیجه‌گیری

محاسبه حق‌الوکاله در دعاوی مالی کاملاً مشخص و طبق جدول رسمی است. با این حال باید توجه داشت که این آیین‌نامه فقط حداقل دستمزد را تعیین می‌کند و وکلا می‌توانند با موکل خود برای مبلغ کمتر یا بیشتر توافق کنند. همین شفافیت به دو طرف کمک می‌کند تا قبل از شروع دعوا، تکلیف هزینه‌ها روشن شود و قرارداد وکالت بر همان اساس نوشته شود.

سوالات متداول

1. حق‌الوکاله در دعوای مالی چگونه محاسبه می‌شود؟

حق‌الوکاله در دعاوی مالی بر اساس مبلغ خواسته و طبق جدول درصدی آیین‌نامه رسمی سال ۱۳۹۸ محاسبه می‌شود. این تعرفه شامل ۸٪ برای مبلغ تا ۵۰ میلیون تومان، ۷٪ برای بخش بعدی تا ۲۰۰ میلیون، ۵٪ تا یک میلیارد و ۴٪ برای بیش از یک میلیارد تومان است. محاسبه به‌صورت پله‌ای انجام می‌شود.

2. آیا حق‌الوکاله ثابت است یا قابل توافق بین وکیل و موکل؟

طبق آیین‌نامه، درصدهای حق‌الوکاله حداقل تعرفه قانونی هستند. اما وکیل و موکل می‌توانند درباره مبلغ کمتر یا بیشتر از تعرفه نیز با رضایت طرفین توافق کنند. بنابراین حق‌الوکاله می‌تواند متغیر باشد.

3. سهم هر مرحله دادرسی از حق‌الوکاله چقدر است؟

کل حق‌الوکاله در دعاوی مالی به دو بخش تقسیم می‌شود: ۶۰٪ برای مرحله بدوی (دادگاه نخست) و ۴۰٪ برای مرحله تجدیدنظر. در صورت درخواست تجدیدنظر، حق‌الوکاله مرحله دوم جداگانه محاسبه می‌شود.