چگونه از اطاله دادرسی جلوگیری کنیم؟ نکات طلایی برای اصحاب دعوا در پروندههای حقوقی
اطاله دادرسی یا طولانی شدن روند رسیدگی در دادگاههای حقوقی، یکی از مهمترین مشکلات نظام قضایی است که باعث نارضایتی و کاهش اعتماد عمومی میشود. خیلیها تصور میکنند که تمام تقصیرها بر عهده دادگاه و قضات است، اما در واقع بخشی از این تأخیرها ناشی از رفتار و اشتباهات خود مردم یا وکلای آنهاست. در ادامه، مهمترین دلایلی که باعث طولانی شدن رسیدگی توسط اصحاب دعوا (خواهان یا خوانده) میشود، همراه با توضیح ساده ارائه شده است:
۱. عدم پرداخت صحیح تمبر مالیاتی توسط وکیل
وقتی یک وکیل دادخواست را ثبت میکند، باید تمبر مالیاتی را به طور کامل و درست باطل کند. اگر این کار به درستی انجام نشود، مدیر دفتر دادگاه اخطار رفع نقص صادر میکند. یعنی باید دوباره به دادگاه مراجعه و این اشتباه را برطرف کرد. همین موضوع باعث عقب افتادن شروع رسیدگی میشود.
۲. عدم محاسبه و پرداخت هزینه دادرسی
برای طرح دعوا باید مبلغی به عنوان "هزینه دادرسی" پرداخت شود. اگر این هزینه کمتر از حد لازم یا اشتباه واریز شود، دادگاه پرونده را متوقف میکند تا نقص برطرف شود. تا زمانی که هزینه به طور کامل پرداخت نشود، رسیدگی شروع نخواهد شد.
۳. تقویم نکردن صحیح دعاوی مالی
در دعاوی مالی مثل مطالبه پول یا خسارت، خواهان باید ارزش دقیق دعوا را مشخص کند. اگر مبلغ کمتر یا بیشتر از واقعیت نوشته شود، دادگاه ایراد میگیرد و خواهان مجبور به اصلاح میشود. این رفتوآمدها زمان رسیدگی را زیاد میکند.
۴. ذکر نکردن ارزش منطقهای در دعاوی ملکی
در دعواهای مربوط به ملک (مثل ابطال مبایعه نامه یا خلع ید)، باید ارزش معاملاتی یا منطقهای ملک در دادخواست نوشته شود. اگر این کار انجام نشود، دادگاه اخطار میدهد و رسیدگی متوقف میشود تا نقص برطرف شود.
۵. طرح اشتباه خواسته در دادخواست
یکی از مهمترین عواملی که باعث طولانی شدن روند رسیدگی میشود، تنظیم نادرست دادخواست و طرح اشتباه خواسته است. دادخواست سندی رسمی است که شروع یک دعوا در دادگاه را شکل میدهد و کوچکترین خطا در آن میتواند کل روند رسیدگی را متوقف کند.
بسیاری از افراد بدون دریافت مشاوره حقوقی تخصصی یا با اعتماد به افراد ناآگاه اقدام به طرح دعوا میکنند. از طرف دیگر، برخی مردم برای صرفهجویی در هزینهها به جای استفاده از وکلای باتجربه، به سراغ وکلای کمتجربه یا نابلد میروند. نتیجه این کار، طرح دعوایی است که از نظر شکلی ایراد دارد و میتواند ماهها زمان رسیدگی را طولانی کند.
۶. طرح بیمورد دعوای اعسار از هزینه دادرسی
گاهی افراد با وجود توانایی مالی، به دادگاه میگویند که توان پرداخت هزینه دادرسی را ندارند و دعوای اعسار مطرح میکنند. بررسی این ادعا و مدارک آن زمانبر است و باعث تأخیر در رسیدگی به دعوای اصلی میشود.
۷. طرح دعاوی طاری در جریان رسیدگی
در حین رسیدگی، برخی از اصحاب دعوا دعواهای دیگری مثل جلب شخص ثالث، ورود ثالث یا دعوای تقابل مطرح میکنند. این کار باعث میشود جلسه رسیدگی عقب بیفتد یا جلسات بیشتری تشکیل شود و صدور رأی نهایی دیرتر انجام شود.
۸. طرح دعاوی متعدد در شعب مختلف
برخی افراد برای یک موضوع، چندین دعوا در شعب مختلف دادگاهها طرح میکنند. در نهایت همه این پروندهها باید در یک شعبه جمع شوند تا رسیدگی شود. همین روند تجمیع و انتقال پروندهها وقتگیر است.
۹. تجدیدنظرخواهیهای مکرر
بعد از صدور حکم، هر یک از طرفین میتواند به رأی اعتراض کند. این حق قانونی است، اما رفتوآمد پرونده بین دادگاه بدوی و دادگاه تجدیدنظر معمولاً ماهها یا حتی سالها زمان میبرد و روند رسیدگی طولانی میشود.
۱۰. طرح دعوای اعسار از پرداخت محکومبه پس از صدور حکم
وقتی کسی محکوم میشود که مبلغی بپردازد، ممکن است پس از قطعی شدن حکم بگوید توان پرداخت ندارد و دعوای اعسار از پرداخت محکومبه مطرح کند. این دعوا بهصورت جداگانه بررسی میشود و تا زمان رسیدگی به آن، امکان جلب محکومعلیه متوقف میشود. همین امر موجب طولانیتر شدن روند اجرای حکم خواهد شد.
۱۱. عدم پیگیری پرونده در مواعد قانونی
به دلیل شلوغی شعب حقوقی، نیاز است اصحاب دعوا پیگیری منظم و دقیق از روند پرونده خود داشته باشند. برای مثال، پس از صدور ابلاغ قرار کارشناسی، طرفین ۹ روز فرصت دارند تا به نظریه اعتراض کنند. بهتر است خواهان بعد از ۱۱ روز به شعبه مراجعه کند تا اگر خوانده معترض نشده، پرونده به مرحله بعدی وارد شود.
پس از صدور رای اولیه در شعبه بدوی، محکومعلیه ۲۲ روز فرصت اعتراض دارد و در این حالت، محکومله بهتر است بعد از ۲۵ روز به شعبه مراجعه کند تا اگر رای مورد اعتراض واقع نشده، برای اجرای آن درخواست تنظیم شود.
متأسفانه، بسیاری از اصحاب دعوا از این مواعد مطلع نیستند و پیگیری مناسبی جهت پرونده خود انجام نمیدهند. این کوتاهی باعث تأخیر در روند رسیدگی و طولانی شدن دادرسی میشود.
۱۲. مراجعه به مقامات قضایی خارج از مسیر قانونی
برخی از اصحاب دعوا فکر میکنند با مراجعه به مسئولان اجرایی رده بالا در مجموعه دادگستری و ایجاد حساسیت برای پرونده خود میتوانند زودتر به رای برسند. در حالی که این کار باعث میشود پرونده از شعبه بدوی خارج شود و دست قاضی برای صدور رأی محدود گردد. در واقع، این رفت و برگشتها نه تنها زمان رسیدگی را طولانی میکند، بلکه ممکن است حساسیت ایجاد شده موجب شود تا دادرس نتواند آزادانه رأی صادر کند.
۱۳. ایجاد حاشیه یا درگیری با دادرس
گاهی افراد با مطرح کردن ادعاهای بیاساس یا ایجاد تنش با قاضی، باعث میشوند قاضی از ادامه رسیدگی کنار گذاشته شود و پرونده به قاضی دیگری ارجاع شود. این امر زمان رسیدگی را به شدت افزایش میدهد.
جمعبندی
اطاله دادرسی هم ناشی از شلوغی دادگاهها و محدودیتهای ساختاری قوه قضاییه است و هم متاثر از رفتار و اقدامات نادرست اصحاب دعوا. علاوه بر موارد ذکر شده، عوامل دیگری نیز وجود دارند که در این مقاله فرصت پرداختن به آنها نبوده است. با این حال، میتوان نتیجه گرفت که عوامل متعددی در اطاله دادرسی در دادگاههای حقوقی نقش دارند و درصد قابل توجهی از آن مربوط به اصحاب دعواست، اما سهم قوه قضاییه نیز قابل چشمپوشی نیست. رعایت دقت، پیگیری منظم و مشاوره حقوقی مناسب میتواند روند رسیدگی را تسریع و مؤثرتر کند.
دیدگاه خود را بنویسید