وقتی کسی در دادگاه از دیگری طلب یا حقی را مطالبه می‌کند، همیشه نگران این است که تا زمان صدور حکم قطعی، طرف مقابل اموالش را نفروشد یا پنهان نکند. اگر چنین شود، حتی در صورت پیروزی در دعوا، گرفتن حق سخت یا غیرممکن خواهد شد. برای همین، قانون نهادی به نام تأمین خواسته پیش‌بینی کرده است.

تعریف تأمین خواسته

تأمین خواسته یعنی اینکه خواهان از دادگاه بخواهد اموال خوانده (منقول یا غیرمنقول) قبل از صدور حکم قطعی توقیف شود. این کار باعث می‌شود خوانده نتواند اموالش را منتقل یا از بین ببرد و اگر در نهایت محکوم شد، طلب خواهان از همان اموال وصول شود.

مثال: اگر کسی از دیگری ۲۰۰ میلیون تومان طلب دارد و نگران است که بدهکار اموالش را بفروشد یا بنام دیگری کند، می‌تواند از دادگاه تقاضای تأمین خواسته نسبت به آن اموال را داشته باشد تا زمان صدور حکم، آن اموال در توقیف دادگاه باقی بماند.

شرایط و ویژگی‌ها

۱. نیازی به فوریت ندارد

برای گرفتن تأمین خواسته لازم نیست ثابت کنید موضوع فوری است. همین که شرایط قانونی وجود داشته باشد، دادگاه موظف به صدور قرار است.

۲. سپردن خسارت احتمالی (تأمین)

در بعضی موارد خواهان باید مبلغی به دادگاه بسپارد تا اگر بعداً معلوم شد بی‌جهت درخواست داده و خوانده ضرر کرده، از آن خسارت جبران شود.
اما در مواردی مثل زمانی که خواهان سند رسمی یا چک برگشت زده در دست دارد، دادگاه بدون گرفتن این مبلغ، قرار صادر می‌کند.

مثال: اگر کسی با سند رسمی نشان دهد که ملکی را خریده اما فروشنده قصد فروش به شخص دیگری را دارد، می‌تواند بدون سپردن خسارت احتمالی درخواست تأمین خواسته کند.

۳. زمان درخواست

خواهان می‌تواند درخواست تأمین خواسته را در هر یک از این مراحل بدهد:

• قبل از طرح دعوا
• هم‌زمان با دادخواست اصلی
• در جریان رسیدگی
• حتی پس از صدور حکم غیرقطعی

۴. دادگاه صالح

همان دادگاهی که صلاحیت رسیدگی به اصل دعوا دارد، صلاحیت رسیدگی به تأمین خواسته هم دارد؛ حتی اگر مال در حوزه قضایی دیگری باشد.

۵. امکان اعتراض

خوانده می‌تواند تا ۱۰ روز پس از ابلاغ، به همان دادگاه صادرکننده اعتراض کند.

۶. الزام به طرح دعوای اصلی

اگر خواهان قبل از اقامه دعوا درخواست تأمین خواسته کند، باید ظرف ۱۰ روز از تاریخ صدور قرار، دادخواست اصلی را هم بدهد؛ در غیر این صورت قرار لغو می‌شود.

آثار و نتایج

• تضمین اجرای حکم: اگر حکم به نفع خواهان صادر شود، اموال توقیف‌شده پشتوانه وصول طلب خواهند بود.
• محدودیت خوانده: خوانده نمی‌تواند اموال توقیف‌شده را بفروشد یا منتقل کند.
• امکان تبدیل مال: خوانده می‌تواند با اجازه دادگاه، مال توقیف‌شده را با مال دیگری جایگزین کند.

مثال: اگر ماشینی توقیف شود اما خوانده به آن برای کار نیاز داشته باشد، می‌تواند درخواست کند که به جای ماشین، حساب بانکی‌اش توقیف شود.

جمع‌بندی

تأمین خواسته ابزاری است برای حفظ حقوق خواهان و جلوگیری از تضییع اموال تا زمان صدور حکم. این نهاد به‌ویژه در دعاوی مالی اهمیت زیادی دارد. بر خلاف دستور موقت، تأمین خواسته نیاز به فوریت ندارد و دادگاه در صورت وجود شرایط قانونی مکلف به صدور آن است.

سوالات متداول

1. تأمین خواسته چیست و چه کاربردی دارد؟

تأمین خواسته یعنی توقیف اموال خوانده قبل از صدور حکم قطعی برای جلوگیری از انتقال یا پنهان کردن آن‌ها. این ابزار قانونی باعث می‌شود اگر حکم به نفع خواهان صادر شود، وصول طلب با مشکل مواجه نشود.

2. آیا برای درخواست تأمین خواسته باید فوریت وجود داشته باشد؟

خیر. برخلاف دستور موقت، برای تأمین خواسته نیازی به اثبات فوریت نیست. اگر شرایط قانونی فراهم باشد، دادگاه مکلف به صدور قرار است.

3. تا چه زمانی می‌توان درخواست تأمین خواسته داد؟

خواهان می‌تواند قبل از طرح دعوا، هم‌زمان با دادخواست اصلی، در جریان رسیدگی یا حتی بعد از صدور حکم غیرقطعی تقاضای تأمین خواسته کند.